Rodzaje wad wzroku

Oko w oko z wadą wzroku? Czemu nie! Dowiedz się, jakie są podstawowe wady wzroku, które z nich dziedziczymy, a które pojawiają się z wiekiem oraz poznaj sposoby korekty wzroku w zależności od zaburzenia widzenia.

Z artykułu dowiesz się:

• Dlaczego człowiek widzi nieostro?
• Jak widzą ludzie z wadą wzroku?
• Jakie są rodzaje wad wzroku?
• Jakie są sposoby korygowania wad widzenia?

Gdy oko działa prawidłowo, przedmioty niezależnie od ich odległości widzimy wyraźnie, rozróżniamy kolory i kształty. Jednak gdy którykolwiek z elementów oka - a jest to bardzo skomplikowany mechanizm - nie pracuje tak, jak powinien, pojawiają się kłopoty ze wzrokiem. Wada wzroku, z którą większość osób zgłasza się do okulisty wynika z zaburzeń w ostrości widzenia (tzw. refrakcja).

Dlaczego człowiek widzi nieostro?

Wady wzroku powodujące nieostre widzenie wynikają z wadliwej pracy układu optycznego oka. Mogą być one wrodzone lub nabyte (np. uszkodzenia wzroku spowodowane wypadkiem i wynikające z wieku). Przyczyną kłopotów z ostrością widzenia zazwyczaj są zaburzenia akomodacji oka, czyli w "ustawieniu" ostrości przez narząd wzroku. Dzieje się tak, gdy obraz nie skupia się na siatkówce, ponieważ soczewka lub rogówka nie załamują odpowiednio światła. Tymczasem - żeby dobrze widzieć - światło wpadające do oka musi znaleźć się dokładnie na siatkówce umiejscowionej wewnątrz gałki ocznej. By tam dotarło, przechodzi przez rogówkę, przednią komorę oka, soczewkę i ciało szkliste. Jeśli któryś z tych elementów szwankuje, pojawia się wada widzenia.

Jak widzą ludzie z wadą wzroku?

Bardzo różnie, w zależności od tego, który element budowy oka pracuje nieprawidłowo. Różne rodzaje wad wzroku powodują odmienne problemy z widzeniem. I tak osoby cierpiące na astygmatyzm widzą obraz o nieostrych konturach zarówno z bliska, jak i z daleka, czasem zdeformowany jak w krzywym zwierciadle. Daltoniści nie rozróżniają kolorów - w większości przypadków czerwonego i zielonego. Ludzie z krótkowzrocznością, czyli krótkowidze - jak nazwa wskazuje - dobrze widzą to, co jest blisko, natomiast rzeczy znajdujące dalej - nieostro (im większa wada oczu, tym bardziej to, co odległe jest rozmyte), jak również mają kłopoty z widzeniem nocnym (zamazany obraz). Z kolei dalekowidze, czyli osoby cierpiące na dalekowzroczność,  nieostro widzą to, co nieopodal, dlatego właśnie mają problemy z czytaniem czy nawleczeniem igły.

Wady wzroku - rodzaje

O tym, jakie są wady wzroku niejeden okulista mógłby napisać książkę. Niektóre zaburzenia widzenia występują powszechnie, inne - rzadko. Najczęstsze wady wzroku to:

• dalekowzroczność - inaczej: nadwzroczność, hyperopia, hipermetropia, oko nadwzroczne - zazwyczaj jest dziedziczna i maleje z wiekiem (małe dzieci są mocno nadwzroczne, a z wiekiem wraz ze wzrostem gałki ocznej wada maleje). Mamy z nią do czynienia, gdy obraz zamiast na siatkówce powstaje za nią. Objawy: nieostre widzenie przedmiotów znajdujących się blisko, bóle głowy odczuwalne przy dłuższym czytaniu, pisaniu lub pracy na komputerze, ból i pieczenie oczu. Im wcześniej nastąpi korekta tej wady oczu, tym lepiej, szczególnie u dzieci. Nieleczenie może u dzieci spowodować problemy w szkole i zaburzenia rozwoju. Jeśli więc dziecko ma kłopot z odrabianiem lekcji, narzeka na ból głowy lub oczu, nie może się skupić, warto skonsultować się z okulistą. Często też u najmłodszych dalekowzroczność jest powiązana z zezem zbieżnym.
  
  Rozróżniamy 3 rodzaje:
  - dalekowzroczność mała - wada wzroku do plus 2 dioptrii
  - dalekowzroczność średnia - wada wzroku od plus 2,5 do plus 6 dioptrii
  - dalekowzroczność duża - wada wzroku plus 6 dioptrii i powyżej

• krótkowzroczność - inaczej: myopia - wada układu optycznego polegająca na tym, że w wyniku uwypuklenia rogówki i soczewki lub za długiej gałki ocznej światło ogniskuje się przed siatkówką. W efekcie, by dobrze zobaczyć obraz, trzeba go przybliżyć. Najczęściej dotyka w podobnym stopniu obu gałek ocznych. Wady oka, które powodują krótkowzroczność można odziedziczyć lub nabyć, np. w wyniku zbyt długiego i częstego korzystania z komputera.
  
  Tak jak w przypadku dalekowzroczności, wyróżnia się 3 stopnie myopii:
  - krótkowzroczność mała - wada wzroku od minus 0,5 do minus 2,5 dioptrii
  - krótkowzroczność średnia - wada wzroku od minus 3 do minus 6 dioptrii
  - krótkowzroczność duża - wada wzroku minus 6 dioptrii i powyżej.

W przypadku tej wady widzenia warto dodać, że u kobiet w czasie ciąży dochodzi często do pogłębienia wady. Poza tym bezwzględnie powinna być korygowana, gdyż nieleczona może doprowadzić do całkowitej ślepoty.

• astygmatyzm - inaczej: niezborność rogówkowa - jest wadą stabilną, co oznacza, że nie pogłębia się wraz z wiekiem, ale też nie ustępuje samoistnie. Mamy z nim do czynienia, gdy światło wpadające do oka nie załamuje się w jednakowy sposób. Dzieje się tak dlatego, że krzywizna rogówki jest różna - rogówka nie jest kulista, lecz kształtem przypomina delikatnie spłaszczony, owalny oscypek. Bardzo często astygmatyzm jest powiązany z daleko- lub krótkowzrocznością, dlatego bywa trudny do zdiagnozowania. Poza zaburzeniami widzenia, jego objawami mogą być również: przemęczenie narządu wzroku, uczucie pieczenia oczu oraz bóle głowy.
• daltonizm - inaczej:  ślepota barw - polega na nieprawidłowym rozpoznawaniu kolorów. Niedowidzenie kolorów znacznie obniża komfort życia, a także wyklucza z wykonywania niektórych zawodów.
  
  Są 3 rodzaje daltonizmu:
  - trichromatyzm - tzw. daltonizm częściowy, dotyka 90% osób borykających się z tą chorobą, objawia się niedowidzeniem barw czerwonej i zielonej
  - dichromatyzm  - inaczej: ślepota barw - zdecydowanie rzadszy, objawia się zaburzeniami w rozpoznawaniu koloru żółtego i niebieskiego
  - monochromatyzm - całkowita niezdolność do rozpoznawania barw.
  
  Z daltonizmem można się urodzić, gdyż jest to choroba dziedziczna, ale też może być to wada oka nabyta na skutek wypadku, w którym uszkodzeniu uległa siatkówka lub nerw wzrokowy, albo też jako efekt uboczny przyjmowania niektórych leków. Częściej chorują na nią mężczyźni.

• presbyopia - inaczej: prezbiopia, starowzroczność i starczowzroczność - wada wzroku, której symptomy pojawiają się około 40. roku życia. Jak się objawia? Gorszym widzeniem przedmiotów znajdujących się w niedalekiej odległości - charakterystyczne jest odsuwanie gazety od oczu i czytanie "na wyciągniętych rękach". Jej powstanie jest procesem naturalnym, gdyż wiąże się ze starzeniem organizmu - oko z upływem lat traci właściwości akomodacyjne.
• zez - przyczyną są nieprawidłowo pracujące mięśnie oka. W efekcie dysfunkcji mięśni zmienia się kąt patrzenia jednego oka względem drugiego, co powoduje zaburzenia widzenia stereoskopowego. Niesłusznie bywa lekceważony, tymczasem potrafi naprawdę utrudnić życie. Ważne jest, by leczenie zeza zacząć jak najwcześniej, bo wtedy daje najlepsze efekty. Osoby z zezem mają kłopot nie tylko z prowadzeniem auta czy obsługą maszyn, ale też np. z grą w dwa ognie, siatkówkę czy tenisa, bo nie mogą trafić w piłkę. Ze względu na kąt odchylenia oka wyróżnia się zeza: rozbieżnego, zbieżnego, skośnego, ku dołowi oraz ku górze.

Wady wzroku i sposoby ich korygowania

Leczenie wad wzroku zależy od tego, co w oku działa nieprawidłowo. Wady wzroku i ich korekta - nigdy nie powinny być diagnozowane i leczone na własną rękę. W przypadku problemów z widzeniem należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem specjalistą. Czasem podczas wizyty okulista prosi: opisz wady wzroku - to część standardowego wywiadu lekarskiego, dlatego do wizyty warto dobrze się przygotować. Lekarz chce bowiem usłyszeć, z czym pacjent ma problem i - zanim przystąpi do badania - poznać objawy wady wzroku, które u siebie zaobserwował/-a badany/-a. To właśnie wtedy można powiedzieć na przykład o powtarzających się bólach głowy, nudnościach, łzawieniu, pieczeniu oka, światłowstręcie, kłopotach z czytaniem i innych przypadłościach, o ile oczywiście występują. Wszystkie one mogą być sygnałem, że z oczami dzieje się coś niepokojącego.

Wady wzroku i ich korygowanie zależy od wieku pacjenta, stanu jego zdrowia oraz zaawansowania problemów z widzeniem. Najczęściej otrzymuje się od specjalisty receptę na odpowiednie okulary bądź soczewki kontaktowe, czasem jednak niezbędna jest interwencja chirurga. Wady wzroku i ich korekcja zależy zawsze od indywidualnej diagnozy. Przy standardowych wadach korekta wzroku odbywa się za pomocą: 

• dalekowzroczność - stosuje się szkła okularowe (tzw. plusy) lub soczewki kontaktowe skupiające, które powodują, że światło zostaje skupione na siatkówce,
• krótkowzroczność - szkła korekcyjne (tzw. minusy), które rozpraszają światło w taki sposób, że obraz układa się na siatkówce. Dzięki odpowiednim okularom ze szkłami wklęsło-wypukłymi lub soczewkom kontaktowym to, co znajduje się dalej widzimy równie ostro, jak to, co jest blisko,
• astygmatyzm - w przypadku astygmatyzmu regularnego wadę tę wyrównuje się szkłami cylindrycznymi lub torycznymi soczewkami kontaktowymi. Z kolei w przypadku astygmatyzmu nieregularnego (spowodowanego urazem) korekta następuje za pomocą twardych soczewek kontaktowych lub żeli okulistycznych, które wyrównują powierzchnię rogówki,
• starczowzroczność - do korekty stosujemy szkła progresywne lub dwuogniskowe, jak również multifokalne soczewki kontaktowe,
• daltonizm - korekta tej wady wzroku jest możliwa (np. u osób dotkniętych daltonizmem częściowym) poprzez soczewki ze specjalną warstwą,
• zez - można się go pozbyć za pomocą okularów lub odpowiednich, zaleconych przez okulistę ćwiczeń, a u dzieci do 10. roku życia operacyjnie.

Jak więc widać wady wzroku i sposoby ich korekcji są różne i zależą tego, z czym pacjent przychodzi do lekarza.

Powiązane produkty